جنگ طراز اولين جنگ نظامی ميان مسلمين و چينیان
در مورد طراز در فرهنگ فارسي دكتر معين (جلد پنجم) چنين مي خوانيم كه: طراز شهريست در تركستان شرقي (منظور سين كيانگ امروز چين است) در سر حد چين نزديك فرغانه كه آب و هواي آن سخت سرد است و زنان آن به زيبايي شهرت دارند و مشك آن نيز معروف بوده است[1] (در اين شهر رودي نيز وجود دارد كه رود طراز گويند) فردوسي شاهنامه سراي بزرگ ما در اين باره آورده است كه:
شدند اندر ايوان بتان طراز نشستند و گفتند با ماه راز [2]
با نگاهي به كتاب المسلمون في الصين نوشته جمال محمد العبد المنعم مي توان از اين جنگ چنين اطلاعاتي به دست آورد كه اين جنگ در زمان سلسله تانگ كه براي مدتي ايران و آسياي مركزي و چين هم مرز بوده اند سال 751 ميلادي (133 هجري) سپاهيان اسلام به فرماندهي زياد بن صالح در نزديكي شهر كاشغر با سپاه چين به فرماندهي گائو شيان جي (اصالتاً كره اي بود ولي در سپاه چين خدمت مي كرد) روبرو شدند كه تعداد سربازان اسلام در اين جنگ يك هزار نفر برآورده شده است.[3] اين جنگ در حوالي طراز واقع شده است و به شكست چيني ها منجر شده. تعداد چيني های كشته شده را پنجاه هزار نفر آورده اند و اسراي چيني كه در دست مسلمانان افتادند را بيست هزار نفر گفته اند به نظر حقير ارقام اشتباه است در سالنامه هاي چيني كل نيروي اعزامي را سي هزار نفر آورده اند. هر چند كه در كتاب كامل تاريخ بزرگ ايران و اسلام نوشته عزالدين علي ابن اثير نيز همين ارقام آمده است وی آورده است که:
«چون خبر تسليم آنها (پادشاه شاش) را ابومسلم خراساني شنيد زياد بن صالح خزاعي را با لشكر به جنگ آنها فرستاد. بر كنار رود طراز مصاف رخ داد مسلمانان بر آنها چيره شدند و تعداد پنجاه هزار تن كشتند و بيست هزار را اسير گرفتند. بقيه نيز گريختند و به چين پناه بردند. اين واقعه در ماه ذي الحجه سنة صد و سي و سه رخ داد.»[4]
در اين سال ها اشاراتي نيزه به يك سري از كوچهاي اجباري شده است كه جا دارد در اين جا نيز ذكر گردد.
[1] معين، دكتر محمد ، فرهنگ معين، جلد 5، صفحه 1086
[2] فردوسي – شاهنامه فردوسي
[3] العبد المنعم، جمال محمد ، المسلمون في الصين – ص 102
[4]ابن اثير ،عزالدين علي– كامل تاريخ بزرگ اسلام و ايران – جلو سوم، ترجمه خليلی،عباس – ص 102
